Các Thủ Tục Cần Có Khi Xuất Khẩu Cà Phê Sang EU: Hướng Dẫn Đầy Đủ Cho Doanh Nghiệp Việt Nam
Cà phê là một trong những ngành nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đưa nước ta trở thành quốc gia đứng thứ hai thế giới về sản lượng xuất khẩu cà phê. Trong đó, EU luôn là thị trường nhập khẩu lớn nhất, chiếm hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê hàng năm của Việt Nam. Với sức tiêu thụ ổn định, giá trị cao và nhu cầu đa dạng, EU là thị trường hấp dẫn, nhưng cũng yêu cầu nghiêm ngặt nhất thế giới về chất lượng, quy chuẩn an toàn – đặc biệt từ khi Liên minh Châu Âu áp dụng Quy định chống phá rừng EUDR.
Để hàng cà phê Việt Nam có thể vào EU thuận lợi, doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, giấy tờ và đảm bảo tuân thủ những quy định chất lượng bắt buộc. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết và chuyên nghiệp nhất về các thủ tục cần có khi xuất khẩu cà phê sang EU.
1. Nắm rõ yêu cầu chung của thị trường EU đối với cà phê
EU quản lý nhập khẩu cà phê qua hệ thống luật rất chặt chẽ, đặc biệt tập trung vào:
-
Chất lượng sản phẩm
-
Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật
-
Kim loại nặng
-
Quy định chống phá rừng (EUDR – hiệu lực từ 2025)
-
Quy chuẩn đóng gói – nhãn mác
-
Truy xuất nguồn gốc đến nông hộ
Các cơ quan quản lý chính:
-
EU Directorate-General for Health and Food Safety (DG SANTE)
-
European Food Safety Authority (EFSA)
-
Các cơ quan hải quan thành viên EU
Doanh nghiệp phải đảm bảo cà phê được sản xuất, thu hoạch và chế biến theo quy trình sạch, an toàn và có thể truy xuất ngược lại đến từng lô đất trồng.
2. Các tiêu chuẩn chất lượng bắt buộc khi xuất khẩu cà phê sang EU
2.1. Chỉ tiêu chất lượng cơ bản
Tùy loại cà phê, EU yêu cầu:
Đối với cà phê nhân (Robusta, Arabica):
-
Độ ẩm < 12,5%
-
Tỷ lệ hạt đen – vỡ – lỗi theo tiêu chuẩn SCA hoặc theo hợp đồng
-
Không nhiễm độc tố vi nấm (OTA, Aflatoxin)
-
Không có tạp chất, dị vật
-
Mùi vị tự nhiên, không mùi lạ
Đối với cà phê rang xay:
-
Không chứa chất phụ gia bị cấm
-
Không nhiễm kim loại nặng
-
Đóng gói theo tiêu chuẩn EC về vật liệu tiếp xúc thực phẩm
2.2. Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (MRL)
EU có mức MRL cực kỳ khắt khe. Nếu vượt chỉ tiêu, lô hàng sẽ bị trả về hoặc tiêu hủy.
Doanh nghiệp cần:
-
Canh tác theo GAP, hữu cơ hoặc kiểm soát chặt việc sử dụng thuốc
-
Lấy mẫu test MRL trước khi xuất khẩu
2.3. Truy xuất nguồn gốc theo EUDR
Từ năm 2025, doanh nghiệp xuất khẩu sang EU phải:
-
Khai báo nguồn gốc thửa đất
-
Cung cấp tọa độ GPS vườn trồng
-
Chứng minh không phá rừng sau 2020
-
Đảm bảo chuỗi cung ứng minh bạch
3. Các giấy tờ cần chuẩn bị từ phía Việt Nam
3.1. Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh ngành cà phê
Doanh nghiệp phải đăng ký ngành nghề:
-
Chế biến cà phê
-
Xuất khẩu nông sản
3.2. Hợp đồng mua bán quốc tế (Sales Contract)
Cần quy định:
-
Chủng loại cà phê: Robusta, Arabica, rang xay, hòa tan
-
Chỉ tiêu chất lượng
-
Điều kiện giao hàng (FOB, CFR, CIF)
-
Mức ẩm, kích thước sàng, độ lỗi
-
Yêu cầu đóng gói
-
Điều khoản thanh toán
-
Điều khoản trọng tài
3.3. Chứng thư kiểm định chất lượng (Quality/Analysis Certificate)
Do:
-
Vinacontrol
-
CafeControl
-
Intertek
-
SGS
cấp.
Nội dung gồm:
-
Độ ẩm
-
Tỷ lệ hạt lỗi
-
Chỉ tiêu OTA/aflatoxin
-
Dư lượng thuốc BVTV
3.4. Chứng nhận đăng ký cơ sở đủ điều kiện xuất khẩu
Hệ thống chế biến nên đạt:
-
HACCP
-
ISO 22000
-
BRC
-
UTZ, Rainforest Alliance (được EU khuyến khích)
3.5. Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O Form EUR.1 hoặc Form A)
Tùy chính sách thuế của quốc gia thành viên EU.
4. Giấy tờ bắt buộc từ phía EU yêu cầu
4.1. Hồ sơ truy xuất nguồn gốc
Bao gồm:
-
Tọa độ vùng trồng
-
Thông tin hợp tác xã hoặc nông hộ
-
Sổ ghi chép canh tác
4.2. Báo cáo tuân thủ EUDR
Doanh nghiệp phải nộp báo cáo:
-
Lô hàng không liên quan phá rừng
-
Có chứng minh minh bạch chuỗi cung ứng
4.3. Hồ sơ kiểm tra an toàn thực phẩm tại cảng EU
Hải quan EU có thể yêu cầu test lại:
-
Aflatoxin
-
OTA
-
Kim loại nặng
-
MRL
5. Quy trình xuất khẩu cà phê sang EU
Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu và kiểm soát nguồn gốc
-
Thu mua cà phê từ vùng trồng rõ ràng
-
Lập hồ sơ truy xuất
-
Kiểm soát chất lượng ngay từ khâu nông hộ
Bước 2: Chế biến – phân loại – kiểm định
-
Sấy, rang, tách vỏ
-
Chọn sàng kích thước
-
Kiểm nghiệm chất lượng
Bước 3: Lấy chứng thư và chuẩn bị bộ chứng từ
Bộ chứng từ xuất EU gồm:
-
Invoice
-
Packing list
-
Hợp đồng
-
C/O
-
Chứng thư chất lượng
-
Chứng thư kiểm dịch nếu có
Bước 4: Thủ tục hải quan Việt Nam
Doanh nghiệp khai tờ khai hải quan và nộp bộ hồ sơ.
Bước 5: Vận chuyển sang EU
Cảng thường đến:
-
Hamburg (Đức)
-
Antwerp (Bỉ)
-
Rotterdam (Hà Lan)
-
Genoa (Ý)
Bước 6: Kiểm tra tại cảng EU và thông quan
-
Kiểm tra giấy tờ
-
Test chất lượng
-
Đánh giá EUDR
6. Những lưu ý để tránh rủi ro khi xuất khẩu cà phê sang EU
6.1. Tuân thủ nghiêm quy định EUDR
Đây sẽ là rào cản kỹ thuật lớn nhất từ 2025.
Doanh nghiệp nên chuẩn bị:
-
Số hóa chuỗi cung ứng
-
Lưu trữ GPS vùng trồng
-
Làm việc với hợp tác xã để đồng bộ dữ liệu
6.2. Không vượt MRL
EU kiểm soát rất chặt, nên phải test trước xuất.
6.3. Cạnh tranh về chất lượng, không chỉ giá
EU ưu tiên:
-
Cà phê đặc sản
-
Cà phê sạch, hữu cơ
-
Cà phê bền vững
6.4. Đảm bảo hợp đồng rõ ràng
Tránh tranh chấp khi:
-
Khác biệt mùi vị
-
Tỷ lệ lỗi vượt ngưỡng
-
Sai quy cách rang
Kết luận
Xuất khẩu cà phê sang EU là thị trường lớn, giá trị cao, nhưng đòi hỏi mức độ tuân thủ cực kỳ nghiêm ngặt. Chuẩn bị đúng hồ sơ, đáp ứng chất lượng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và nắm rõ quy định EUDR sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam giảm rủi ro, nâng cao uy tín và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Xem thêm:
Các Thủ Tục Cần Có Khi Xuất Khẩu Gạo Sang Philippines: Hướng Dẫn Chi Tiết Cho Doanh Nghiệp Việt Nam
Dịch vụ khai báo hải quan hàng cargo tại ALS