Từ đỉnh cao đến ngã rẽ – câu chuyện bi kịch của cước vận tải biển
Nửa đầu năm 2025 khởi đầu như một cú hích mạnh mẽ với ngành vận tải container châu Á: khi cuộc “ngừng bắn” thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc thiết lập, các doanh nghiệp tranh thủ gom hàng trước khi mức thuế mới áp dụng, khiến cước phí tăng vọt và nhu cầu vượt trội thường thấy trong mùa cao điểm thứ ba. Tuy nhiên, đây là một hiệu ứng mang tính tạm thời và lệch nhịp — chứ không phản ánh một sự bứt phá bền vững về cầu.
Lợi nhuận các hãng tàu châu Á như Mitsui OSK Lines và Nippon Yusen KK từ Nhật Bản, cùng với Evergeen hay Yang Ming của Đài Loan, tuy có lúc được đẩy lên nhờ cú tăng giá bất ngờ, nhưng thực chất đứng trên “mỏm sóng tạm thời” của vận tải container châu Á. Khi dòng chảy thương mại phục hồi tự nhiên và chính sách thuế quay trở lại bầu không khí căng thẳng, thị trường buộc phải hạ màn gia tăng lợi nhuận.
Hai lớp sóng dồn cùng lúc – dư thừa tàu và nhu cầu nguội
Ngành vận tải container châu Á đang đối mặt với song hành hai sức ép: một là vì nhu cầu suy yếu, hai là vì dư cung tàu cứng đầu. Các tàu siêu lớn (ULCS) vẫn tiếp tục được đóng và giao dù việc tìm đủ hàng để chất vào không dễ dàng hơn trước. Theo các chuyên gia từ HSBC và Drewry, sự chồng chéo giữa việc tàu mới được đưa vào sử dụng và nhu cầu thực tế giảm đang làm cho tình trạng dư cung trở nên nghiêm trọng hơn bao giờ hết.
Khi những cú sốc như thuế quan hoặc gián đoạn chuỗi cung ứng mất đi, thị trường vận tải container châu Á không còn chỗ đứng cho mức giá đội cao nữa. Cước suất nhanh chóng hạ nhiệt, và các hãng tàu mất dần đòn bẩy lợi nhuận. Xung lực từ tái cân bằng cung – cầu không còn sau thời kỳ “gom hàng trước, tăng giá cao” sẽ nhấn chìm kết quả tài chính.
Chợ tàu biển nội Á dần vượt qua Thái Bình Dương, nhưng không đủ cứu vãn
Một điểm nổi bật trong bức tranh toàn cầu là sự trỗi dậy của tuyến vận tải container châu Á nội vùng, đặc biệt là xuất khẩu từ Trung Quốc sang Đông Nam Á, đang dần vượt tuyến xuyên Thái Bình Dương về tầm quan trọng. Thặng dư thương mại kỷ lục cùng nhu cầu từ ASEAN đã giúp phần nào bù đắp sự giảm tốc trên các tuyến Mỹ – Trung.
Tuy nhiên, sự dịch chuyển này khó có thể làm dịu toàn bộ áp lực dư cung. Thị trường vẫn còn rất mong manh, đặc biệt khi các hãng tàu tiếp tục đưa thêm tàu mới vào thị trường vận tải container châu Á mà không kiểm soát tốc độ mở rộng.
Thời kỳ hỗn loạn và đường ra cho ngành vận tải biển
Các hãng tàu trong khu vực vận tải container châu Á đang phản ứng trước cơn bão bằng cách hủy chuyến (blank sailings), tái bố trí lịch trình tuyến biển, thậm chí bắt đầu phá dỡ tàu để thu hồi vốn giữa thời kỳ thị trường đóng băng. Điều này cho thấy, thị trường đang vào chu kỳ điều chỉnh sâu, chứ không đơn thuần là một “giải lao” trước làn sóng tăng trưởng mới.
Tình hình vừa đặt ra thách thức vừa mở ra cơ hội tư duy mới: những hãng linh hoạt tập trung vào tuyến nội Á, giảm đầu tư vào tàu siêu lớn, phát triển cảng trung chuyển mới như tại Việt Nam hay Malaysia có thể chiếm lợi thế. Đây cũng là lúc các nhà khai thác vận tải container châu Á cân nhắc việc tái cấu trúc đội tàu, đầu tư công nghệ giảm chi phí và tối ưu chuỗi logistics.
Tín hiệu từ Mỹ – không phải là tia sáng cuối cùng
Tuyến Mỹ – Trung từng là mạch sống quan trọng nhất của vận tải container châu Á. Tuy nhiên, khi thuế quan áp dụng vào tháng 4 khiến lượng hàng hóa giảm mạnh đến 40%, Maersk và nhiều hãng lớn chuyển sang dùng tàu nhỏ hơn, tối ưu chi phí cho một thị trường đang co hẹp nhanh chóng. Áp lực này tạo thêm lớp u ám cho toàn ngành, khiến nhu cầu tạm thời phục hồi trong quý 2 nhanh chóng bị bóp nghẹt.
Tóm lại – chặng đường phía trước sẽ chông gai nhưng có hướng đi
Nửa cuối năm nay sẽ chứng kiến thị trường vận tải container châu Á rơi vào giai đoạn thanh lọc mạnh. Giá cước có khả năng lao dốc sâu hơn, đặc biệt khi nhu cầu tụt và tàu vẫn được giao thêm vào thị trường. Những ai bền bỉ cải tổ mô hình như chuyển hướng sang tuyến nội Á, ứng dụng công nghệ giảm chi phí, phát triển cảng kết nối linh hoạt vẫn còn cửa sống sót.
Bài toán cho ngành vận tải container châu Á hiện nay không chỉ là ứng phó trước mắt mà còn là thích nghi chiến lược trong dài hạn – chuyển từ vận hành theo bề rộng cũ sang làm chủ chiều sâu, linh hoạt và bền vững.
XEM THÊM:
Việt Nam – Trung tâm logistics mới của Đông Nam Á
Logistics thương mại điện từ – Cạnh tranh không còn ở sản phẩm mà là ở vận chuyển
Vận chuyển đào mai an toàn, nhanh chóng, uy tín, giá rẻ