Trung tâm logistics hàng không Long Thành: Bước ngoặt chiến lược cho chuỗi cung ứng Việt Nam

Việc Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đề xuất thành lập trung tâm logistics hàng không kết hợp khu phi thuế quan tại Cảng hàng không quốc tế Long Thành không chỉ là một dự án hạ tầng thông thường, mà còn mang tính chiến lược, có khả năng thay đổi vị thế của Việt Nam trên bản đồ logistics khu vực. Đây là một trong những bước đi quan trọng giúp đất nước bắt kịp xu thế toàn cầu hóa thương mại và trung chuyển hàng hóa quốc tế.

1. Bối cảnh và lý do cấp bách

Trong những năm gần đây, logistics được xem như “mạch máu” của nền kinh tế, quyết định sự lưu thông hàng hóa trong và ngoài nước. Việt Nam có lợi thế nằm ở trung tâm khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nhưng thực tế hệ thống trung tâm logistics hàng không còn thiếu và chưa đạt chuẩn quốc tế.

Trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới bùng nổ, nhu cầu vận chuyển hàng hóa nhanh, an toàn và chính xác ngày càng tăng cao. Thêm vào đó, các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao như dược phẩm, điện tử, công nghệ sinh học đang đòi hỏi một hệ sinh thái logistics hiện đại, kết hợp chặt chẽ với hạ tầng hàng không.

Chính vì vậy, việc hình thành trung tâm logistics hàng không Long Thành là một yêu cầu tất yếu và cấp bách. Đây không chỉ là câu chuyện về vận tải hàng hóa, mà còn là nền tảng để Việt Nam nâng tầm chuỗi cung ứng, gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.

2. Vị trí chiến lược: Long Thành – cửa ngõ của khu vực

Cảng hàng không quốc tế Long Thành được quy hoạch trên diện tích 5.000 ha tại tỉnh Đồng Nai, trong đó 136 ha phía Tây Nam được xác định là khu chức năng logistics hàng không. Khu đất này đã giải phóng mặt bằng từ năm 2021, sẵn sàng triển khai dự án.

Điểm đặc biệt của Long Thành chính là vị trí “cửa ngõ quốc gia”, kết nối đồng bộ với:

• Cảng biển nước sâu Cái Mép – Thị Vải, thuận lợi cho hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển.

• Hệ thống cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây, Biên Hòa – Vũng Tàu, giúp rút ngắn thời gian vận chuyển.

• Đường sắt quốc gia (trong quy hoạch tương lai) hỗ trợ vận tải đa phương thức.

Có thể nói, Long Thành là “ngã ba chiến lược” kết nối hàng không – đường bộ – đường biển. Đây chính là lợi thế mà ít sân bay trong khu vực có được, và cũng là lý do khiến trung tâm logistics hàng không Long Thành được kỳ vọng trở thành điểm trung chuyển của ASEAN.

3. Mô hình kết hợp logistics và khu phi thuế quan

Theo đề xuất, trung tâm logistics Long Thành sẽ được phát triển theo hai cấu phần chính:

• Hạ tầng “cứng”: bao gồm hệ thống kho bãi, nhà ga hàng hóa, trung tâm phân phối, khu logistics lạnh, khu bảo quản hàng đặc thù.

• Chính sách “mềm”: khu phi thuế quan gắn trực tiếp với khu bay, áp dụng cơ chế ưu đãi về thuế và hải quan.

Điểm độc đáo của mô hình này là sự kết hợp giữa logistics và phi thuế quan. Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tạm nhập – tái xuất, trung chuyển, mà còn mở ra cơ hội thu hút các tập đoàn đa quốc gia trong lĩnh vực thương mại điện tử, dược phẩm, công nghệ sinh học và logistics quốc tế.

Khi vận hành, Long Thành sẽ trở thành trung tâm logistics hàng không duy nhất tại Việt Nam có khu phi thuế quan kết nối trực tiếp với sân bay – yếu tố then chốt để cạnh tranh với các trung tâm lớn trong khu vực như Singapore (Changi Airfreight Centre) hay Thái Lan (Suvarnabhumi Free Zone).

4. Lợi ích kinh tế – xã hội nổi bật

Đóng góp cho GDP và xuất khẩu

Dự báo, khi đi vào vận hành hoàn chỉnh, trung tâm logistics Long Thành có thể:

• Đóng góp khoảng 0,7% GDP vùng Đông Nam Bộ.

• Góp phần 1 – 2% kim ngạch xuất khẩu cả nước mỗi năm.

• Tăng trưởng 15 – 20% kim ngạch xuất nhập khẩu hàng không hàng năm.

Đây là con số rất ấn tượng, bởi chỉ riêng ngành hàng không vận tải hàng hóa đã có giá trị gia tăng gấp nhiều lần so với vận tải truyền thống.

Tạo việc làm và phát triển nhân lực

Trung tâm dự kiến sẽ tạo ra 15.000 việc làm, trong đó:

• 6.000 việc làm trực tiếp (quản lý, vận hành kho bãi, hải quan, dịch vụ logistics).

• 9.000 việc làm gián tiếp (dịch vụ phụ trợ, công nghệ, thương mại).

Điều này giúp hình thành một hệ sinh thái lao động chuyên nghiệp trong lĩnh vực logistics, vốn đang rất thiếu hụt tại Việt Nam.

Thu hút đầu tư quốc tế

Với chính sách ưu đãi thuế – hải quan, Long Thành có thể trở thành điểm đến hấp dẫn cho:

• Các tập đoàn điện tử như Samsung, Apple, Intel.

• Doanh nghiệp dược phẩm – công nghệ sinh học vốn yêu cầu kho lạnh và vận chuyển đặc thù.

• Sàn thương mại điện tử xuyên biên giới như Amazon, Alibaba, Shopee, Lazada.

• Các hãng chuyển phát nhanh quốc tế như DHL, FedEx, UPS.

Khi các doanh nghiệp lớn tập trung, hệ sinh thái doanh nghiệp phụ trợ (đóng gói, kiểm định, dịch vụ giá trị gia tăng) cũng phát triển theo.

5. Tác động đến chuỗi cung ứng Việt Nam

Trung tâm logistics Long Thành không chỉ là một dự án hạ tầng, mà còn tạo ra sự chuyển đổi căn bản trong chuỗi cung ứng quốc gia:

1. Rút ngắn thời gian vận chuyển quốc tế: Hàng hóa từ Việt Nam có thể đi thẳng ra thị trường Mỹ, châu Âu, ASEAN mà không cần trung chuyển qua Singapore hay Hong Kong.

2. Giảm chi phí logistics: Khi có hệ thống logistics hàng không ngay trong nước, chi phí trung chuyển giảm, giúp hàng Việt tăng sức cạnh tranh.

3. Đa dạng hóa chuỗi cung ứng: Không chỉ phục vụ xuất khẩu, Long Thành còn có thể trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa trong khu vực, tăng vai trò của Việt Nam trên bản đồ logistics toàn cầu.

4. Hỗ trợ công nghiệp phụ trợ: Các ngành như chế biến nông sản, công nghiệp điện tử, dược phẩm sẽ hưởng lợi lớn nhờ vận tải nhanh và an toàn.

6. Thách thức và yêu cầu thực thi

Tuy có nhiều tiềm năng, dự án cũng đối mặt với một số thách thức:

• Khung pháp lý: Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc vận hành khu phi thuế quan gắn với hàng không. Cần chính sách rõ ràng, minh bạch để thu hút nhà đầu tư.

• Nguồn nhân lực: Logistics hàng không đòi hỏi đội ngũ nhân sự chất lượng cao, có chuyên môn và ngoại ngữ tốt.

• Hạ tầng kết nối: Muốn Long Thành trở thành trung tâm khu vực, hạ tầng đường bộ – đường sắt – cảng biển phải được đầu tư đồng bộ.

• Cạnh tranh quốc tế: Singapore, Thái Lan, Malaysia đã đi trước nhiều năm, Long Thành cần chính sách đủ mạnh để cạnh tranh.

7. Định hướng phát triển: Xanh – Thông minh – Bền vững

Theo ACV, trung tâm sẽ được phát triển theo hướng:

• Xanh: sử dụng năng lượng tái tạo, giảm khí thải carbon, phát triển logistics bền vững.

• Thông minh: áp dụng công nghệ số, tự động hóa trong quản lý kho bãi, theo dõi hàng hóa bằng IoT, blockchain.

• Bền vững: chú trọng vào quy hoạch dài hạn, tích hợp với hệ sinh thái logistics quốc gia, gắn kết chặt chẽ với thương mại điện tử và công nghiệp phụ trợ.

Đây là xu hướng tất yếu của các trung tâm logistics hiện đại trên thế giới và cũng là yêu cầu bắt buộc nếu Việt Nam muốn hội nhập sâu rộng.

8. Kết luận: Long Thành – cú hích cho logistics Việt Nam

Đề xuất thành lập trung tâm logistics hàng không kết hợp khu phi thuế quan tại Cảng hàng không quốc tế Long Thành là một bước đi chiến lược, có thể coi là “bàn đạp” đưa logistics Việt Nam sang một giai đoạn mới.

Nếu được triển khai đúng lộ trình, Long Thành sẽ không chỉ là một sân bay quốc tế hiện đại, mà còn trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa khu vực, thu hút đầu tư toàn cầu, hỗ trợ xuất khẩu và tạo ra hàng chục nghìn việc làm.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, đây là cơ hội vàng để Việt Nam nâng tầm vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trung tâm logistics hàng không Long Thành sẽ là cú hích quan trọng, giúp Việt Nam không chỉ theo kịp, mà còn tạo dấu ấn trên bản đồ logistics khu vực và thế giới.

XEM THÊM:

Chuỗi cung ứng lạnh – “Huyết mạch” cho ngành thực phẩm và dược phẩmphẩm

Chuyển đổi số trong logistics – Không phải lựa chọn mà là bắt buộc

Gửi thực phẩm khô cho du học sinh châu Âu, sách vở, hải sản khô

Hãy liên hệ Best Logistics ngay để được tư vấn chi tiết!