Hạ tầng sân bay và trung tâm logistics hàng không tại Việt Nam: Cơ hội và hướng đi mới

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự bùng nổ của thương mại điện tử, logistics hàng không ngày càng đóng vai trò trọng yếu trong chuỗi cung ứng. Việt Nam với lợi thế vị trí địa lý chiến lược đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển thành trung tâm logistics hàng không của khu vực. Đặc biệt, việc đầu tư vào hạ tầng sân bay Việt Nam và các trung tâm logistics hàng không không chỉ nâng cao năng lực vận tải mà còn mở ra dư địa lớn cho các doanh nghiệp logistics Việt.

Sân bay Long Thành, Nội Bài, Tân Sơn Nhất trong chiến lược phát triển hàng hóa

Ba sân bay lớn nhất cả nước – Long Thành, Nội Bài, Tân Sơn Nhất – đang được định hướng trở thành trụ cột trong chiến lược phát triển hàng hóa hàng không. Mỗi sân bay giữ một vai trò khác nhau, tạo thành mạng lưới phân bổ đều khắp cả ba miền.

• Sân bay Nội Bài: Hiện là cửa ngõ hàng hóa lớn nhất miền Bắc, kết nối mạnh với thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Đây là đầu mối quan trọng để phục vụ xuất khẩu điện tử, linh kiện và hàng nông sản của miền Bắc. Nội Bài đang được quy hoạch mở rộng khu logistics với hệ thống nhà ga hàng hóa chuyên biệt, tạo nền tảng phát triển trung tâm logistics hàng không hiện đại.

• Sân bay Tân Sơn Nhất: Là điểm trung chuyển hàng hóa lớn nhất miền Nam. Nơi đây chiếm hơn 50% lượng hàng hóa hàng không cả nước nhờ nhu cầu xuất khẩu thủy sản, trái cây, hàng may mặc và điện tử. Tuy nhiên, Tân Sơn Nhất đang chịu áp lực quá tải, do đó định hướng phát triển trung tâm logistics vệ tinh quanh sân bay trở nên cấp thiết để giảm áp lực cho khu vực lõi.

• Sân bay Long Thành: Được xem là “siêu dự án” của ngành hàng không Việt Nam. Với công suất dự kiến hơn 5 triệu tấn hàng hóa/năm, Long Thành được kỳ vọng trở thành trung tâm vận tải hàng hóa hàng không tầm khu vực. Hạ tầng hiện đại, diện tích rộng và thiết kế đồng bộ sẽ giúp Long Thành đủ sức cạnh tranh với các sân bay trung chuyển hàng đầu như Changi (Singapore) hay Suvarnabhumi (Thái Lan). Đây sẽ là điểm tựa để Việt Nam bước vào chuỗi logistics toàn cầu với vị thế cao hơn.

Điểm chung ở cả ba sân bay là định hướng phát triển trung tâm logistics hàng không hiện đại, kết hợp giữa dịch vụ kho bãi, hải quan điện tử và vận tải đa phương thức. Như vậy, hàng hóa không chỉ được vận chuyển nhanh chóng mà còn có thể gia tăng giá trị thông qua dịch vụ phụ trợ.

Xu hướng xây dựng “cargo village” và kho thông minh

Một trong những xu hướng nổi bật trên thế giới là phát triển mô hình cargo village – khu logistics hàng không tích hợp ngay trong hoặc gần sân bay. Cargo village không đơn thuần chỉ là nhà kho mà là một “ngôi làng hàng hóa” với đầy đủ chức năng: tiếp nhận, phân loại, đóng gói, làm thủ tục hải quan, lưu trữ, và vận chuyển.

Tại Việt Nam, mô hình này đang được nhắc đến nhiều trong quy hoạch sân bay Long Thành và định hướng mở rộng Nội Bài, Tân Sơn Nhất. Điểm mạnh của cargo village là tối ưu hóa quy trình vận tải hàng hóa: thay vì vận chuyển nhiều lần giữa kho và sân bay, hàng hóa được xử lý ngay tại điểm trung tâm, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Song song đó, công nghệ số hóa và tự động hóa thúc đẩy sự ra đời của kho thông minh. Đây là loại kho ứng dụng hệ thống quản lý bằng AI, IoT, robot tự động bốc dỡ và hệ thống cảm biến theo dõi tình trạng hàng hóa. Với đặc thù hàng không cần tốc độ và độ chính xác cao, kho thông minh giúp hạn chế sai sót, giảm chi phí nhân công và nâng cao trải nghiệm của khách hàng.

Nếu Việt Nam đẩy mạnh mô hình cargo village kết hợp kho thông minh, không chỉ năng lực vận tải được nâng cao mà còn tạo ra chuỗi dịch vụ giá trị gia tăng – từ logistics lạnh cho nông sản, đến logistics cao cấp cho hàng công nghệ. Đây là xu thế tất yếu để Việt Nam hội nhập sâu vào mạng lưới logistics toàn cầu.

Cơ hội cho doanh nghiệp logistics Việt

Việc nâng cấp hạ tầng sân bay Việt Nam và phát triển trung tâm logistics hàng không mở ra nhiều cơ hội mới cho các doanh nghiệp logistics Việt.

Trước hết, nhu cầu hợp tác quốc tế gia tăng. Khi Long Thành đi vào hoạt động, hàng loạt hãng hàng không và tập đoàn logistics quốc tế sẽ tham gia khai thác. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt trở thành đối tác cung cấp dịch vụ phụ trợ, từ khai thác kho bãi, dịch vụ hải quan đến vận tải nội địa kết nối.

Thứ hai, xu hướng phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới đang tạo “cơn khát” về dịch vụ logistics hàng không. Các doanh nghiệp logistics trong nước có thể khai thác phân khúc này thông qua việc cung cấp giải pháp fulfillment, dịch vụ giao nhận nhanh và xử lý đơn hàng tự động.

Thứ ba, sự chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu về Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử, công nghệ cao, mở ra thị trường khổng lồ cho dịch vụ logistics hàng không. Doanh nghiệp Việt nếu tận dụng tốt hạ tầng mới, áp dụng công nghệ số hóa và nâng cao năng lực nhân sự, sẽ đủ sức cạnh tranh ngay trên sân nhà.

Cuối cùng, chính sách hỗ trợ từ Nhà nước cũng là điểm cộng lớn. Quy hoạch tổng thể phát triển logistics hàng không đến 2030 đã đặt mục tiêu xây dựng nhiều trung tâm logistics cấp vùng và quốc gia, trong đó có các trung tâm gắn liền với sân bay Long Thành, Nội Bài, Tân Sơn Nhất. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư.

Hướng đi chiến lược cho Việt Nam

Để tận dụng tối đa cơ hội, Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp:

1. Hoàn thiện hạ tầng sân bay Việt Nam: Đầu tư mở rộng nhà ga hàng hóa, khu logistics vệ tinh, và hệ thống giao thông kết nối trực tiếp với cảng biển, đường sắt, cao tốc.

2. Xây dựng cargo village hiện đại: Áp dụng mô hình thành công từ Singapore và Hong Kong, trong đó tập trung dịch vụ logistics giá trị gia tăng để biến sân bay thành trung tâm trung chuyển khu vực.

3. Đẩy mạnh chuyển đổi số: Ứng dụng công nghệ AI, blockchain, và big data để quản lý hàng hóa minh bạch, rút ngắn thời gian thông quan. Đây cũng là chìa khóa để phát triển kho thông minh.

4. Hợp tác công – tư: Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, doanh nghiệp đóng vai trò khai thác. Việc thu hút đầu tư nước ngoài kết hợp với năng lực nội địa sẽ tạo sức bật lớn cho ngành logistics hàng không.

5. Phát triển nguồn nhân lực: Đào tạo nhân sự logistics hàng không chuyên nghiệp, có kiến thức về công nghệ và quản trị chuỗi cung ứng. Đây là yếu tố đảm bảo sự phát triển bền vững.

Kết luận

Việt Nam đang ở thời điểm “vàng” để bứt phá trong lĩnh vực logistics hàng không. Với sự hình thành của sân bay Long Thành, nâng cấp Nội Bài, Tân Sơn Nhất, cùng xu hướng xây dựng cargo village và kho thông minh, hạ tầng logistics hàng không nước ta sẽ bước sang giai đoạn mới.

Nếu biết tận dụng cơ hội, các doanh nghiệp logistics Việt không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh trong nước mà còn vươn ra khu vực. Đây chính là con đường để Việt Nam từng bước trở thành trung tâm logistics hàng không hàng đầu Đông Nam Á trong thập kỷ tới.

XEM THÊM:

Việt Nam – Trung tâm logistics mới của Đông Nam Á

Logistics thương mại điện từ – Cạnh tranh không còn ở sản phẩm mà là ở vận chuyển

Vận chuyển đào mai an toàn, nhanh chóng, uy tín, giá rẻ