Khái niệm và đặc điểm của Logistics hàng không

1. Logistics hàng không là gì?

Logistics hàng không là một nhánh của logistics vận tải, tập trung vào việc tổ chức, quản lý và điều phối quá trình vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không. Nó bao gồm toàn bộ chuỗi hoạt động từ khâu tiếp nhận hàng, xử lý thủ tục hải quan, lưu kho tại sân bay, chất xếp hàng lên máy bay, vận chuyển quốc tế, đến khâu dỡ hàng, làm thủ tục nhập khẩu và giao tận tay người nhận.

Khác với hình thức vận tải khác, logistics hàng không không chỉ đơn thuần là chở hàng bằng máy bay, mà còn là sự phối hợp của nhiều bên liên quan như người gửi hàng (shipper), người nhận hàng (consignee), công ty giao nhận (forwarder), hãng hàng không (airline), đơn vị khai thác mặt đất (ground handling), cơ quan hải quan, cùng các dịch vụ hỗ trợ khác.

Với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại toàn cầu và thương mại điện tử xuyên biên giới, logistics hàng không ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc rút ngắn thời gian giao hàng, phục vụ các ngành hàng yêu cầu tốc độ và độ chính xác cao như dược phẩm, điện tử, thời trang, nông sản tươi sống.

2. Đặc điểm nổi bật của logistics hàng không

So với các loại hình logistics khác, logistics hàng không có những đặc điểm rất riêng biệt:

2.1. Tốc độ nhanh nhất trong các phương thức vận tải

Ưu điểm lớn nhất của hàng không là tốc độ vượt trội. Một chuyến bay quốc tế có thể chỉ mất từ 5 đến 20 giờ để đưa hàng từ châu Á sang châu Âu hoặc Mỹ, trong khi đường biển có thể mất 2 – 6 tuần, và đường bộ xuyên lục địa có thể mất vài ngày đến cả tuần.

Nhờ đó, logistics hàng không đặc biệt phù hợp cho:

• Hàng có giá trị cao (điện thoại, chip điện tử, trang sức, linh kiện).

• Hàng dễ hư hỏng, cần bảo quản tươi sống (hải sản, hoa tươi, dược phẩm, vaccine).

• Hàng hóa thời vụ hoặc cần nhanh chóng tiếp cận thị trường (thời trang, hàng khuyến mại, mẫu thử).

2.2. Chi phí cao

Do yêu cầu về kỹ thuật vận hành, nhiên liệu, nhân lực và hạ tầng, vận tải hàng không thường có chi phí cao nhất so với các phương thức khác. Thông thường, chi phí vận chuyển hàng không cao hơn 4 – 10 lần so với đường biển và 2 – 3 lần so với đường bộ.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn chọn hàng không bởi giá trị kinh tế mà tốc độ mang lại: giảm thời gian lưu kho, nhanh chóng tiếp cận thị trường, hạn chế rủi ro tồn kho hoặc mất cơ hội kinh doanh.

2.3. Hạn chế về khối lượng và chủng loại hàng hóa

Máy bay có giới hạn trọng tải và kích thước. Một số loại hàng siêu trường, siêu trọng không thể vận chuyển bằng đường hàng không. Ngoài ra, nhiều mặt hàng bị hạn chế hoặc cấm vận chuyển trên máy bay do yếu tố an toàn, ví dụ:

• Vật liệu dễ cháy nổ.

• Hóa chất độc hại.

• Pin lithium dung lượng lớn (chỉ vận chuyển theo quy định chặt chẽ).

Điều này khác biệt rõ rệt với đường biển – nơi có thể chở hàng triệu tấn container cùng lúc.

2.4. Yêu cầu hạ tầng và công nghệ cao

Logistics hàng không đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ vào hạ tầng: sân bay quốc tế, kho hàng không kéo dài, hệ thống kiểm soát an ninh, thiết bị bốc xếp chuyên dụng. Bên cạnh đó, công nghệ đóng vai trò quan trọng để quản lý theo dõi chuyến bay, tracking lô hàng, khai báo hải quan điện tử, hệ thống E-Air Waybill.

2.5. Độ tin cậy cao

Nhờ hệ thống lịch bay cố định và quản lý nghiêm ngặt, hàng không có tỷ lệ đúng giờ cao hơn so với đường biển, vốn dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết, tắc nghẽn cảng hoặc đình công.

3. So sánh logistics hàng không với vận tải biển và đường bộ

Như vậy, logistics hàng không không phải là lựa chọn tối ưu cho mọi loại hàng, mà là một giải pháp chiến lược, bổ sung cho vận tải biển và đường bộ. Các doanh nghiệp thường sử dụng mô hình logistics đa phương thức (multimodal transport), kết hợp nhiều loại hình để tối ưu hóa chi phí và thời gian.

4. Vai trò của logistics hàng không trong chuỗi cung ứng

Logistics hàng không đóng góp quan trọng vào chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua:

• Đảm bảo tính kịp thời: Đáp ứng nhu cầu khẩn cấp, duy trì hoạt động dây chuyền sản xuất (ví dụ: phụ tùng máy móc, linh kiện điện tử).

• Nâng cao giá trị thương mại: Giúp doanh nghiệp tham gia thị trường quốc tế nhanh hơn, đặc biệt trong ngành hàng thời trang, công nghệ cao.

• Thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới: Sự bùng nổ của e-commerce và dịch vụ “next-day delivery” toàn cầu dựa phần lớn vào logistics hàng không.

• Hỗ trợ ngành xuất khẩu nông sản, thủy sản: Việt Nam xuất khẩu nhiều loại trái cây, hoa tươi, thủy sản bằng đường hàng không sang Nhật, Hàn, Mỹ, EU để giữ độ tươi ngon.

• Góp phần an ninh nhân đạo: Logistics hàng không còn được sử dụng trong các chiến dịch cứu trợ thiên tai, vận chuyển vaccine, trang thiết bị y tế khẩn cấp.

5. Kết luận

Logistics hàng không là một mắt xích quan trọng trong thương mại quốc tế, mang lại tốc độ, độ tin cậy và giá trị gia tăng cho chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, nó cũng có những hạn chế về chi phí và khối lượng, do đó thường được kết hợp với các phương thức khác để tối ưu hiệu quả.

So với vận tải biển và đường bộ, logistics hàng không không nhằm thay thế, mà giữ vai trò bổ sung chiến lược, đặc biệt đối với các ngành hàng giá trị cao, nhạy cảm thời gian và yêu cầu khắt khe về chất lượng. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển của thương mại điện tử, vai trò của logistics hàng không sẽ ngày càng quan trọng, trở thành động lực chính để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

XEM THÊM:

Việt Nam – Trung tâm logistics mới của Đông Nam Á

Logistics thương mại điện từ – Cạnh tranh không còn ở sản phẩm mà là ở vận chuyển

Vận chuyển đào mai an toàn, nhanh chóng, uy tín, giá rẻ