1. Thực trạng nguồn nhân lực ngành logistics tại Việt Nam
Trong những năm gần đây, ngành logistics tại Việt Nam phát triển mạnh với tốc độ tăng trưởng khoảng 14–16% mỗi năm, đóng góp khoảng 4–5% GDP. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất đang kìm hãm sự phát triển bền vững của ngành là thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao.
Theo báo cáo từ Bộ Công Thương và Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), hiện có hơn 3.000 doanh nghiệp logistics đang hoạt động nhưng trên 70% nhân sự chưa qua đào tạo bài bản chuyên ngành. Phần lớn được chuyển từ các ngành khác như kế toán, xuất nhập khẩu, vận tải… dẫn đến kỹ năng không đồng đều, thiếu chuyên sâu.
2. Vì sao nguồn nhân lực logistics là yếu tố sống còn?
a. Logistics là ngành kỹ thuật – dịch vụ phức tạp
Không giống như nhiều ngành thương mại đơn thuần, logistics đòi hỏi kiến thức đa ngành: quản trị chuỗi cung ứng, vận tải đa phương thức, quản lý kho, thương mại quốc tế, CNTT, ngoại ngữ, kỹ năng đàm phán và giải quyết vấn đề.
Một sai sót nhỏ trong chứng từ, tính toán container, hay quy trình hải quan có thể gây thiệt hại hàng trăm triệu đồng. Điều đó đòi hỏi người lao động không chỉ giỏi lý thuyết mà còn vững kỹ năng thực tế.
b. Nhân lực logistics tác động trực tiếp đến năng lực cạnh tranh quốc gia
Logistics là “huyết mạch” của nền kinh tế. Một đội ngũ nhân lực logistics chuyên nghiệp sẽ giúp giảm chi phí logistics (hiện chiếm 16–20% GDP tại Việt Nam), tăng hiệu quả phân phối và hỗ trợ xuất khẩu. Đây là yếu tố nền tảng để tăng năng suất và thu hút đầu tư.
3. Những tồn tại trong đào tạo nhân lực logistics hiện nay
a. Thiếu kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp
Hiện nay, một số trường đại học như Đại học Giao thông vận tải, Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Quốc tế (ĐHQG TP.HCM)… đã có chương trình đào tạo logistics. Tuy nhiên, giáo trình thường nặng lý thuyết, thiếu cập nhật thực tiễn, chưa bắt kịp yêu cầu thực tế tại doanh nghiệp.
b. Thiếu chương trình đào tạo nghề, kỹ thuật viên
Trong khi phần lớn nhu cầu nhân lực logistics lại thuộc nhóm trung cấp, kỹ thuật viên, nhân viên điều phối, kho bãi, chứng từ… thì hệ thống đào tạo nghề vẫn thiếu cả về số lượng lẫn chất lượng.
c. Rào cản về ngoại ngữ và công nghệ
Nhiều lao động logistics chưa thành thạo tiếng Anh thương mại và thiếu kỹ năng sử dụng phần mềm ERP, TMS, WMS, Excel nâng cao – những công cụ phổ biến trong quản lý logistics hiện đại.
4. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực logistics tại Việt Nam
a. Doanh nghiệp chủ động tham gia đào tạo
Các công ty logistics nên phối hợp với trường đại học, cao đẳng nghề để:
- Xây dựng chương trình đào tạo thực tiễn
- Cử chuyên gia tham gia giảng dạy
- Tổ chức thực tập có trả lương, học việc tại chỗ
- Đào tạo nội bộ – Upskilling và Reskilling cho nhân viên cũ
Ví dụ: Công ty Gemadept và Saigon Newport đã triển khai chương trình đào tạo nội bộ cho nhân viên vận hành cảng, kết hợp đào tạo lãnh đạo trung gian, thu hút nhân tài trẻ.
b. Đẩy mạnh đào tạo nghề – không chỉ đào tạo đại học
Chính phủ cần tăng đầu tư vào các trường nghề logistics, mở thêm trung tâm đào tạo cấp chứng chỉ ngắn hạn chuyên về:
- Quản lý kho
- Điều phối giao nhận
- Chứng từ xuất nhập khẩu
- Giao nhận vận tải quốc tế
Việc này sẽ đáp ứng nhu cầu tuyển dụng nhanh, đặc biệt là tại các khu công nghiệp, cảng, trung tâm logistics.
c. Ứng dụng công nghệ và mô hình đào tạo trực tuyến
Sử dụng nền tảng LMS (Learning Management System), học online qua video, thực hành mô phỏng bằng công nghệ AR/VR có thể giúp đào tạo nhanh – chi phí thấp – hiệu quả cao, phù hợp với đặc thù ngành cần nhiều thực tiễn.
Ngoài ra, nhân lực cũng cần làm quen với các công nghệ logistics 4.0 như AI, Big Data, IoT để thích ứng với chuyển đổi số ngành.
5. Kết luận: Nhân lực là động cơ của ngành logistics
Để Việt Nam có thể trở thành trung tâm logistics của khu vực, không chỉ cần đầu tư hạ tầng mà còn phải đầu tư bài bản vào nguồn nhân lực – yếu tố con người.
Một chiến lược phát triển nhân lực logistics toàn diện sẽ giúp:
- Tăng năng suất lao động
- Giảm chi phí logistics
- Nâng cao vị thế Việt Nam trên bản đồ logistics thế giới
Đây không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước, mà còn là sứ mệnh chung của doanh nghiệp, trường học và toàn ngành.
XEM THÊM:
Chuỗi cung ứng lạnh – “Huyết mạch” cho ngành thực phẩm và dược phẩmphẩm
Chuyển đổi số trong logistics – Không phải lựa chọn mà là bắt buộc
Gửi thực phẩm khô cho du học sinh châu Âu, sách vở, hải sản khô