1. Giao hàng chặng cuối – Bài toán nan giải của logistics đô thị
Trong chuỗi cung ứng hiện đại, giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) là giai đoạn cuối cùng đưa hàng hóa từ trung tâm phân phối đến tay người tiêu dùng. Đây là mắt xích tưởng như đơn giản nhưng lại là khâu tốn kém và phức tạp nhất, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Bangkok hay Jakarta.
Theo báo cáo của Capgemini (2023), chi phí giao hàng chặng cuối chiếm đến 53% tổng chi phí logistics, chủ yếu do các yếu tố như:
- Ùn tắc giao thông đô thị
- Tỷ lệ giao không thành công cao do vắng mặt người nhận
- Thời gian chờ và quãng đường di chuyển không tối ưu
- Yêu cầu giao hàng nhanh, giao trong ngày, hoặc thậm chí trong 2 giờ
Tại Việt Nam, sự bùng nổ của thương mại điện tử càng làm rõ thách thức này. Mỗi ngày, hàng triệu đơn hàng được vận chuyển tại các thành phố lớn, gây áp lực khổng lồ lên hệ thống vận tải đô thị vốn đã quá tải.
2. Cuộc đua công nghệ để giải bài toán “chặng cuối”
Nhận thấy mức độ quan trọng và tiềm năng tiết kiệm chi phí, các startup và doanh nghiệp logistics trên thế giới đang lao vào cuộc đua ứng dụng công nghệ logistics để tối ưu hóa giao hàng chặng cuối.
Xe tự lái và robot giao hàng
Các công ty như Amazon, FedEx, JD.com và Alibaba đều đã thử nghiệm xe giao hàng không người lái. Những robot 4 bánh chạy trên vỉa hè có thể mang hàng hóa đến tận cửa nhà, tự động tránh vật cản và trả hàng an toàn.
Tại Trung Quốc, JD Logistics triển khai hàng trăm xe giao hàng tự hành tại các khu đô thị. Mỗi robot có thể giao 30 đơn hàng/lượt, không nghỉ trưa, không mệt mỏi – giúp giảm chi phí nhân lực đáng kể.
Smart Lockers – Tủ khóa thông minh
Thay vì giao tận tay, hàng hóa được đưa đến các điểm tủ khóa thông minh (smart lockers), người dùng nhận thông báo và đến lấy hàng khi thuận tiện. Giải pháp này giúp:
- Giảm tỷ lệ giao không thành công
- Giảm chi phí giao lẻ đến từng địa chỉ
- Phù hợp với dân cư đô thị sống tại chung cư, văn phòng
Tại Việt Nam, nhiều đơn vị đã thử nghiệm như Lazada, Viettel Post, Giao Hàng Nhanh… với các mô hình tủ gửi hàng 24/7 tại trung tâm thương mại, bãi xe, tòa nhà.
AI và dữ liệu lớn (Big Data)
Các thuật toán AI đang được sử dụng để:
- Tối ưu tuyến đường giao hàng theo thời gian thực
- Phân tích lịch sử giao hàng để dự đoán thời gian giao hàng tốt nhất
- Dự đoán khả năng người nhận vắng mặt để lên lịch lại
- Tự động phân bổ đơn hàng cho tài xế hoặc robot gần nhất
AI còn giúp xây dựng bản đồ giao thông chi tiết theo khung giờ để tránh kẹt xe – một trong những vấn đề đau đầu tại các thành phố lớn.
3. Thực tế tại Việt Nam: Chặng đường đang bắt đầu
Việt Nam là một trong những thị trường thương mại điện tử phát triển nhanh nhất Đông Nam Á. Tính đến 2024, ước tính có hơn 3,5 triệu đơn hàng trực tuyến được xử lý mỗi ngày. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải cải tiến vận tải đô thị thông qua công nghệ.
Tuy vậy, đa phần công nghệ vẫn ở mức thử nghiệm. Rào cản lớn nhất hiện nay là:
- Chi phí đầu tư cao (robot, AI, hệ thống tủ khóa)
- Hạ tầng đô thị chưa đồng bộ
- Quy định pháp lý chưa bắt kịp với mô hình giao hàng tự động
4. Giao hàng chặng cuối – Đòn bẩy cho thương mại điện tử và đô thị thông minh
Trong tương lai, giao hàng chặng cuối không chỉ là phần cuối của hành trình logistics mà sẽ trở thành đòn bẩy chiến lược cho cả ngành bán lẻ và phát triển đô thị thông minh.
Một số xu hướng nổi bật đến năm 2030:
- Hyperlocal logistics: Mở các hub nhỏ trong bán kính 3–5km để giao siêu tốc
- Micro-mobility: Giao hàng bằng xe điện nhỏ, xe đạp, scooter để tránh tắc đường
- Ứng dụng Blockchain: Tăng minh bạch, bảo mật, theo dõi đơn hàng theo thời gian thực
- Phối hợp public-private: Chính quyền thành phố hợp tác với doanh nghiệp logistics để quy hoạch hạ tầng giao hàng đô thị
6. Kết luận: Logistics đô thị – Cuộc cách mạng đã bắt đầu
Trong bối cảnh thương mại điện tử bùng nổ, giao hàng chặng cuối chính là chiến trường khốc liệt nhất của các doanh nghiệp vận tải đô thị. Cuộc đua không chỉ là về tốc độ mà là cuộc chơi của công nghệ logistics, sự đổi mới sáng tạo, và khả năng tích hợp sâu vào đời sống đô thị.
Dù còn nhiều thách thức, nhưng với các bước tiến mạnh mẽ, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành thị trường tiên phong tại Đông Nam Á về ứng dụng công nghệ trong vận chuyển đô thị. Logistics không còn là chuyện của kho bãi và xe tải – mà là nhịp đập hằng ngày của cả nền kinh tế số.
Xem thêm:
Top 3 cửa khẩu lớn nhất giáp Campuchia năm 2025
Mỗi lần bạn nhận hàng sớm – Có cả một hệ thống logistics phía sau
Dịch vụ khai hải quan tại sân bay Tân Sơn Nhất uy tín, nhanh chóng